شبکه دو

شبکه دو سیما، از مجموعه شبکه‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و یکی از دو شبکه اولیه تلویزیون در ایران است. مأموریت این شبکه خانواده و زندگی است و به همین دلیل در تقسیم‌بندی‌های شبکه‌های سیما، گاه به همین نام یعنی «شبکه خانواده و زندگی» هم نامیده می‌شود. این شبکه در «تهران، میدان آرژانتین، انتهای خیابان الوند، پلاک 74» قرار دارد.

 

تاریخچه

در سال 1341 اداره‌ای به نام اداره آموزش فعالیت‌های سمعی و بصری در وزارت فرهنگ تشکیل گردید که بعدها با نام «دفتر آموزش سمعی و بصری» فعالیت‌های خود را ادامه داد. توجه به فیلم به عنوان یک رسانه آموزشی در سطح جهانی سبب گردید این اداره اقدام به تشکیل جشنواره‌های بین‌المللی فیلم‌های آموزشی کند.

تلویزیون آموزشی در سال 1344 زیر نظر وزارت آموزش و پرورش تأسیس شد و کار خود را بعد از دو سال، با پخش برنامه‌های درسی در زمینه فیزیک، شیمی، جبر، علوم طبیعی، زبان و دستور فارسی شروع کرد. هدف از پخش این برنامه‌ها جبران کمبود معلم‌های متخصص و جبران کمبود آزمایشگاه‌ها بود.

در سال 1352 تهیه برنامه‌های آموزشی به سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران زیر عنوان «تلویزیون آموزشی» واگذار شد و برنامه‌های آموزشی با پخش دروس راهنمایی در سال 1353 دوباره شروع به فعالیت کرد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در فروردین 1358، کمیته‌ای متشکل از پنج نفر کارشناس سازمان، نخستین طرح تشکیلاتی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را تهیه کردند. در این طرح «رادیو و تلویزیون ملی» به «صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران» تغییر یافت.

در سال 1360 به لحاظ تجربه آموزشی تلویزیون آموزشی و امکانات و نیروی انسانی متخصصی که در این شبکه وجود داشت، تلویزیون آموزشی به شبکه دو سیما به عنوان یک شبکه فرهنگی- آموزشی با پخش روزانه 3 الی 5 ساعت تغییرنام یافت و در ادامه، حدود دو دهه به عنوان شبکه فرهنگی سیمای جمهوری اسلامی، عهده‌دار اطلاع‌رسانی برای عموم مردم، به‌‌‌ ویژه برای علاقه‌مندان و متخصصان حوزه فرهنگ شد.

در سال 1389 تلاش‌هایی صورت گرفت تا این شبکه به عنوان شبکه تخصصی کودک و نوجوان تغییر ماهیت دهد، سپس با تعمیم این نگاه به شبکه کودک و خانواده، فعالیت‌های خود را پی گرفت. پس از آن از نو مأموریت یافت تا به عنوان شبکه اجتماعی و فرهنگی سیمای جمهوری اسلامی بیشترین میزان پخش برنامه‌های خود را به موضوعات اجتماعی، فرهنگی و اطلاعات عمومی اختصاص دهد. همچنین از مرداد 1390، پخش برنامه‌های این شبکه 24 ساعته شد و در نخستین روز دی ماه سال 1400، گرافیک و هویت بصری این شبکه به روزرسانی شد.

 

ساختار مدیریتی شبکه دو

اسامی مدیرانی که تاکنون سکان هدایت این شبکه را به دست گرفته‌اند، عبارت است از:

آقایان محمد مبلغی اسلامی (سال 58 تا 59)، شهید محمود کریمی (سال 59 تا 60)، غلامرضا کرباسچی (سال 60 تا 63)، محمدرضا بهزادیان (سال 63 تا 64)، ناصر عنصری (سال 64 تا 66)، مهدی ارگانی (سال 67 تا 73)، احمد پورنجاتی (سال 73 تا 74)، محمدرضا جعفری جلوه (سال 74 تا 76)، محمدحسین صوفی (سال 76 تا 77)، مجتبی مشیری (سال 77 تا 82)، رضا پورحسین (سال 82 تا 85)، مهدی فرجی (سال 85 تا 88)، علیرضا برازش (از بهمن 88 تا شهریور 89)، علی بخشی زاده (از مهر 89 تا آذر 93) و محمدرضا جعفری جلوه (از آذر 93 تا اردیبهشت 1401)

از 24 اردیبهشت 1401 تاکنون مدیریت شبکه دو به عهده آقای حامد بامروت‌نژاد است و آقایان ناصر آراسته (قائم مقام مدیر شبکه)، مسعود ملکی (مشاور مدیر شبکه) و حامد منصوری (مشاور هنری مدیر شبکه) هستند.

همچنین خانمها مرضیه فرآورده (مدیر اطلاعات و برنامه‌ریزی)، مهدیه بنی جمالی (سرپرست طرح و برنامه)، سمیه فیروزفر (سرپرست روابط عمومی و پیام‌نما) و سحر دانشور (مشاور مدیر شبکه در امور بانوان) می‌باشند.

 

گروه‌های برنامه‌ساز

این شبکه دارای پنج گروه برنامه‌ساز شامل «اجتماعی و اقتصاد»، «خانواده»، «کودک و نوجوان»، «سیاسی»، «معارف» و واحدهای «تأمین برنامه»، «پخش» و «پیام‌نما» می‌باشد. همچنین خبرگزاری صدا و سیما تعدادی از بخش‌های خبری خود را از شبکه دو به روی آنتن می‌فرستد. این بخش‌های خبری شامل «اخبار جوانه‌ها» از شنبه تا پنجشنبه ساعت 16، «خبر 20:30» هر شب به مدت نیم ساعت و «اخبار ویژه ناشنوایان» جمعه‌ها ساعت 13:15 است.

 

گروه اجتماعی و اقتصاد

این گروه یکی از گروههای شبکه است و برنامه‌هایی برای بزرگسالان تولید می‌کند. قالب برنامه‌های این گروه را برنامه‌های گفتگومحور با رویکرد اجتماعی فرهنگی  و اقتصاد تشکیل می‌دهد. «گروه دانش و اقتصاد» در اردیبهشت 1402 با گروه «اجتماعی فرهنگی» ادغام شد و این گروه به نام «گروه اجتماعی و اقتصاد» تغییر نام یافت. برنامه‌ها و تولیدات این گروه در تمامی ساعات روز پخش می‌شود که در حال حاضر آقای سیدمجتبی موسوی بیوکی مدیر این گروه می‌باشد. برخی از برنامه‌هایی که در این گروه تهیه و تولید شده‌اند، عبارتند از: «در انتهای الوند (صبحگاهی و شبانگاهی)»، «از آسمان»، «محاکات»، «مسابقه ایرانیش»، «رخ به رخ»، «دیدار ماه»، «فیروزان»، «فخر فیروزان»، «غوغای بی‌هیاهو»، «مردم نگار»، «ورزش از نگاه دو»، «سید خندان»، «سندباد» و..... برنامه‌های در حال پخش این گروه در حال حاضر عبارتند از: «صبحانه ایرانی»، «پاورقی»، «دی بی سی»، «مغناطیس»، «پیوست»، «دورها آوایی‌ست»، «سفری دیگر» و...

 

گروه خانواده

این گروه برنامه‌هایی در حوزه سلامت خانواده‌ها با مضامین خانوادگی تولید می‌کند و قالب برنامه‌های این گروه را برنامه‌های گفتگومحور با رویکرد خانوادگی تشکیل می‌دهد. برنامه‌ها و تولیدات این گروه در تمامی ساعات روز پخش می‌شود که در حال حاضر خانم سمیه کاظم بیکی مدیر این گروه می‌باشد. برخی از برنامه‌هایی که در این گروه تهیه و تولید شده‌اند، عبارتند از: «عصر خانواده»، «احوالپرسی»، «برفک»، «هزار راه نرفته»، «تازه شو»، «سایه‌های رعنا»، «تاک»، «شادگرام»، «راحیل»، «آدمهای خوب شهر»، «خانه زیبای من»، «ایران بانو»، «زنان سرزمین آفتاب»، «از لاک جیغ تا خدا»، «مثبت خانواده»، «در کنار هم»، «دست آفریده‌ها»، «خانه پرتقالی‌ها»، «سکانس برتر»، «بالان»، «بی‌مرز با حجاب» و «کار خونه». برنامه‌های در حال پخش این گروه در حال حاضر عبارتند از: «کام شیرین»، «مثبت کام شیرین»، «خط سوم»، «از مامان بگو» و...

 

گروه دانش و اقتصاد

این گروه برنامه‌هایی پیرامون مسائل اقتصادی و علمی تهیه و تولید می‌کند و مدیر آن رضا ابراهیمی بود. برخی از برنامه‌هایی که در این گروه تهیه و تولید شده‌اند، عبارت بودند از: «غیرمحرمانه»، «زنده باد زندگی»، «پول تمییز»، «استانبول زیباست»، «پلاک دو»، «رستاخیز پول»، «وارث»، «مستند خانطومان» و «هفت خوان عشق»، «فصل شکار»، «طبیعت 360 درجه»، «سندباد»، «مثبت سندباد»، «نمادو»، «سبز سپید سرخ» و... . این گروه در اردیبهشت 1402 با گروه «اجتماعی فرهنگی» ادغام شد.

 

گروه کودک و نوجوان

این گروه از قدیمی‌ترین گروههای شبکه است و برنامه‌هایی برای کودکان، نوجوانان و خردسالان تولید می‌کند. برنامه‌ها و تولیدات این گروه بیشتر در ساعات میانی صبح و عصر پخش می‌شود و در حال حاضر آقای سیدمحسن حسینی سرپرست این گروه است. برخی از برنامه‌هایی که در این گروه تهیه و تولید شده‌اند، عبارتند از: «با ما بیا»، «کلبه عموپورنگ»، «بچه محل»، «مسابقه محله»، «شهر به شهر»، «شادونه در کلبه کوهستان»، «باغ شادونه»، «کافه بازی» و برنامه در حال پخش این گروه در حال حاضر عبارتند از: «دست کی بالا»

 

گروه فیلم‌ و سریال

گروه فیلم و سریال شبکه دو عهده‌دار تولید و تهیه سریالهای فاخر خانوادگی، مناسبتی و.. است که در حال حاضر بهرنگ ملک محمدی مدیر این گروه است. برخی از سریالهایی که در این گروه تهیه و تولید شده‌اند، عبارتند از: «گاهی به پشت سر نگاه کن»، «در کنار پروانه‌ها»، «بیگانه‌ای با من است»، «بوم و بانو»، «شاهرگ»، «کامیون»، «نوار زرد»، «مرضیه»، «خانواده دکتر ماهان»، «رهایی»، «پدر»، «کیمیا»، «ملکوت»، «گمشدگان»، «تعطیلات رؤیایی»، «برادر»، «بر سر دوراهی»، «زعفرانی»، «هم بازی»، «سلام آقای مدیر»، «یه تیکه زمین»، «بچه مهندس»، «از سرنوشت»،  «وضعیت زرد» و «بچه زرنگ 1 و 2» و «تب و تاب». این گروه از تیرماه 1402 به دلیل متمرکز شدن سریال‌سازی صدا و سیما در سیمافیلم منحل شد و بهرنگ ملک محمدی به سمت سرپرست گروه تولیدات اجتماعی سیمافیلم منصوب شد. (شایان ذکر است چهار گروه ژانریک معرفی شده در سیمافیلم توسط مهدی نقویان (ریاست محترم سیمافیلم)، مسئولیت تهیه و تولید فیلم و سریال برای شبکه‌های سیما را عهده‌دار شدند که بدین منظور، غلامرضا الماسی به سمت سرپرست گروه تولیدات تاریخی، مهدی خلجی به سمت سرپرست گروه تولیدات حادثه‌ای و مسعود کریمی به سمت سرپرست گروه تولیدات طنز) این مرکز منصوب شدند.

 

گروه سیاسی

رسالت این گروه تولید برنامه‌هایی با مضمون سیاسی در مورد تاریخ سیاسی ایران و جهان و روابط سیاسی ایران با سایر کشورها و مسائل سیاسی داخلی مثل انتخابات و... است. مدیر این گروه سیدمهدی شیخ الاسلامی است. برخی از برنامه‌هایی که در این گروه تهیه و تولید شده‌اند، عبارتند از: «بدون مرز»، «هزار و چهارصد»، «آمریکا بدون روتوش»، «پله سی و هفتم»، «حزب خاکستری»، «حدیث دیگران»، «مستند خلیج فارس»، «فرصتی دیگر»، «ماجرا»، «مستند قیام»، «خشت اول» و «میخچه». این گروه در حال حاضر برنامه‌ای در دست تهیه و تولید ندارد.

 

گروه معارف اسلامی

تهیه برنامه‌های مذهبی در مناسبت‌های مختلف مذهبی از وظایف و رسالتهای مهم این گروه است که در حال حاضر پیام ابراهیم پور مدیر این گروه می‌باشد. برخی از برنامه‌هایی که در این گروه تهیه و تولید شده‌اند، عبارتند از: «دست در دست»، «ماه خونه»، «مادر امت»، «سردار صلح و مقاومت»، «مروارید سبز»، «به افق بهشت»، «سردار کرار»، «دیدار»، «عشق بی‌پایان»، «یک قرن با حسین(ع)»، «نشان ارادت فصل 1 تا 5»، «عید همدلی»، «سخاءالحسین»، «حس مشترک»، «ناگفته‌های عاشورا» و «فرمول جاذبه»، «مسابقه بزرگ احکام محیا» و «باران». برنامه‌های در حال پخش این گروه عبارتند از: «چشم و چراغ»، «سخنرانی مذهبی»، «نشان ارادت فصل 6» و...

 

واحد تأمین برنامه

این واحد دارای دو بخش تأمین برنامه داخلی و خارجی است که به خرید فیلم‌ها و سریال‌های خارجی و همچنین فیلم‌های سینمایی ایرانی برای پخش از شبکه می‌پردازد. واحد تأمین برنامه نسبت به پخش برخی برنامه‌های متنوع همچون ویدئوهای خنده‌دار، مستندها و… مبادرت می‌ورزد. برخی از سریالهایی که به همت این واحد آماده‌سازی و پخش شده‌اند، عبارتند از: «سریال مدیر کل»، «سریال فرج و رحمت»، «سریال آسا»، «سریال میخک»، «سریال پاستا»، «سریال سرآشپز»، «سریال خانواده جدید»، «سریال نوای خوشه‌ها»، «سریال بچه‌های بازیگوش»، «سریال امداد کوهستان»، «سریال برادران کاراگاه»، «سریال بخش قلب»، «سریال رد پول» و «سریال بیمارستان». در حال حاضر احمد معلم مدیر این واحد است.

 

واحد پیام‌نما

این واحد، محتوای پیام‌نما (تله تکست) شبکه دو را تولید می‌کند. بخش باشگاه پرواز (باشگاه مخاطبان) یکی از پرطرفدارترین بخش‌های پیام‌نماست که در روزهای زوج بروزرسانی می‌شود و مخاطبان در بخش‌های مختلف آن به گفتگو می‌پردازند؛ از دیگر بخش‌های پیام‌نما می‌توان به صفیر سیمرغ (مجله معارفی)، یک سبد سیب (مجله پزشکی)، برگزیده اخبار ایران و جهان، قند و نبات (مجله ویژه کودک و خردسال)، اتاق تجربه (مجله ویژه تجربیات زندگی- خانه و خانواده)، جان کلام و کافه کتاب (مجلات کتابخوانی)، کلاکت (مجله ویژه سینما) و مجله ویژه آشپزی اشاره کرد. در حال حاضر سمیه فیروزفر، سرپرست این واحد است.