«جام‌جم» برای بررسی برنامه‌های حوزه خانواده و زنان با تهیه‌کننده تعدادی از برنامه‌های شبکه‌های سیما که روی آنتن است و کارشناسان حوزه‌های خانواده و اجتماعی و روان‌شناسان، گفت‌وگویی داشته و گزارشی تهیه کرده که در ادامه، برنامه‌های مربوط به شبکه دو را می‌خوانید.
تعامل صمیمانه با مخاطب
مرتضی یعقوبی، تهیه کننده برنامه «کام شیرین» است. برنامه‌ای با محوریت خانواده و زوج‌های جوان که از شبکه دو پخش می‌شود و تولید آن به فصل‌های بعدی رسیده است. در این برنامه شاهد حضور یکی از متخصصان حوزه روان‌شناسی به‌عنوان کارشناس برنامه هستیم که با حضور یک زوج برنامه اجرا می‌شود. مرتضی یعقوبی که مشغول ضبط فصل نهم این برنامه است، در گفتوگو با جام جم درباره محورهای اصلی برنامه و اینکه تا چه حد به دغدغه‌های روز خانواده در کام‌شیرین پرداخته می‌شود، بیان می‌کند: در برنامه‌های خانواده‌محور مثل «کام شیرین» آنچه که مهم و حیاتی است تعامل گرم و صمیمانه با مخاطبان است. اتفاقی که در برنامه ما افتاده. پیامک‌هایی که از جانب مردم دریافت می‌کنیم، رگ حیات برنامه ماست. آنجاست که می‌فهمیم نیاز مخاطب چیست و چه مواردی را باید هدف قرار دهیم و نقطه‌زنی کنیم. همین باعث می‌شود مخاطب حس صمیمانه‌تری نسبت به برنامه داشته باشد.
وی با ذکر مثالی ادامه می‌دهد: مهارت ارتباط اعضای خانواده با هم یا دخالت دیگران در زندگی زوجین موضوعاتی است که جزو دغدغه‌های خانواده‌های امروز محسوب می‌شود و ما این موارد را از پیامک‌هایی که برای برنامه می‌فرستند متوجه می‌شویم. ما این موضوعات را دسته‌بندی و در برنامه در آیتم‌های مختلف و بخش‌های کارشناسی مطرح می‌کنیم. مثلاً ما مواردی را که در پیامک‌ها دریافت کرده‌ایم مثل: همدلی، جرأت‌ورزی، انتقادپذیری و مهارت گفت‌وگوی فی‌مابین، خاطره مشترک ساختن و همچنین عشق پایدار دسته‌بندی و محوریت و موضوعات برنامه را بر این اساس طراحی می‌کنیم.
یعقوبی همچنین می‌افزاید: زمانی من به‌عنوان برنامه‌ساز می‌توانم بگویم برنامه‌ام مخاطب دارد که او مرا پذیرفته باشد. این را از تعداد و جنس پیامک‌ها متوجه می‌شوم. پیامکی که در آن انتقاد نباشد و بی‌واسطه و صمیمانه و رک و صریح با من صحبت و درددل کند. من به‌عنوان برنامه‌ساز نکاتی را که مخاطب برایم پیامک زده مورد بررسی قرار می‌دهم و در برنامه لحاظ می‌کنم تا آن مخاطب پاسخ سؤالش یا راهکار مشکلش را پیدا کرده و از زبان کارشناس بشنود.
عزت نفس در خانم‌ها نکته مهمی است
«از مامان بگو» یکی از برنامه‌های شبکه دو است که با رویکرد توجه به زنان و بانوان ایرانی با حضور مهمانان ویژه و با موضوعات مختلف روانه آنتن می‌شود. مریم نیکانلو، تهیه کننده این برنامه درباره هدف ساخت آن و اینکه از چه منظری به زنان نگاه کرده تا برنامه متفاوتی برای مخاطبانش بسازد، به جام جم میگوید: نگاه ما مادرانگی و تجربه‌زیست است. قاعدتاً مهمانانی که به برنامه دعوت می کنیم، خانم‌ها هستند اما در کل هدف ما از دعوت مهمان‌ها از مادر گفتن است و اینکه چه چیزی از مادر به ارث برده‌اند و قرار است به نسل بعدی انتقال بدهند. در این بین یکی میگوید من امید را گرفته‌ام و دیگری میگوید من از مادرم صبوری را یاد گرفته‌ام. هر کسی از نگاه خودش یک چیزهایی از مادر برایش ماندگار شده است.
وی در بخش دیگری از این گفتوگو درباره اینکه چگونه باید به دغدغه‌های زنان در این برنامه‌ها پرداخته شود هم عنوان می‌کند: من به عنوان یک زن معتقدم که هر قدر زنان ما عزت نفس و اعتماد به نفس بالایی داشته باشند، قطعاً جایگاه محکم‌تری چه در خانواده و چه در جامعه خواهند داشت. یعنی خانم‌ها یاد بگیرند که خودشان را دوست داشته باشند و همچنین یاد بگیرند خود را باور داشته باشند. پس هر قدر خانم‌ها عزت نفس داشته باشند و بدانند چقدر ارزش دارند، چه در خانه و چه در جایگاه اجتماعی، مطمئناً به باورهای بیشتری می‌رسند.
وی می گوید: نکته‌ای که در برنامه هم مطرح می‌شود این است که ما تقسیم‌بندی نمی‌کنیم و بگوییم خانم‌های شاغل یا خانه‌دار. ما می‌گوییم همه خانم‌ها در هر جایگاهی که هستند، ارزش دارند و مهم هستند. زنان ما باید این مهم و با ارزش بودن را بپذیرند. بنابراین خیلی مهم است خانم‌ها اعتماد به نفس داشته باشند. این نگاه مهمی است که باید در جامعه هم وجود داشته باشد.
دغدغه مخاطب ارتقای مهارت‌های فردی است
علیرضا مرتضوی، مجری و کارشناس تلویزیون که در برنامه‌های تلویزیونی از جمله «کام شیرین» حضور دارد در پاسخ به این سؤال که چقدر در برنامه‌های خانوادگی دغدغه‌های روز خانواده‌ها و به خصوص مسائل زنان مطرح می‌شود به جام‌جم میگوید: ساختار برنامه‌های تلویزیونی باید بر اساس نیازسنجی مخاطب پیش برود. در فرآیند برنامه‌های آموزشی اولویت، دغدغه مخاطب است. تلویزیون در سال‌های اخیر تلاش کرده خود را به این امر نزدیک کند. با این حال هنوز جای کار بسیاری دارد.
وی در ادامه می‌افزاید: رسانه باید تلاش کند با نزدیک شدن به نیازسنجی مخاطب، از دغدغه‌های آنان در فرآیندهایی که دارند مثل پیامک و صفحات شخصی در فضای مجازی آگاه شده و بر آن اساس برنامه را طراحی کنند.
مرتضوی عنوان می‌کند: در بخش کارشناسی برنامه‌های تلویزیونی در برخی مواقع به سؤالات و دغدغه‌های مخاطب به صورت جزیی پرداخته نمی‌شود و بهتر است این اتفاق بیفتد.
وی با ذکر مثالی در این باره توضیح می‌دهد: مثلاً در بحث مدیریت اقتصادی یک سری موارد گفته می‌شود که به عنوان مثال ما باید پس‌انداز کنیم و در این زمینه مدیریت مالی داشته باشیم. اما باید راهکار ارائه شود که در شرایط سخت اقتصادی چگونه بتوانیم مدیریت مالی را درست انجام دهیم. در حوزه عاطفی و احساسی هم همین طور است. مثلاً می‌گوییم همسران، همدیگر را دوست داشته باشند و درک متقابل داشته باشند باید بگوییم چگونه باید این مهم اتفاق بیفتد. در صورتی که باید به صورت جزئی راهکارها داده شود.
وی همچنین میگوید: فرآیند پاسخ به سؤالات یکی از دغدغه‌های مهم مخاطب محسوب می‌شود که باید در برنامه‌هایی از این دست به آن توجه شود. البته در برنامه‌هایی مثل «کام شیرین» این اتفاق افتاده و اصولاً محتوای برنامه را بر اساس دغدغه‌ها و خواسته‌ها و سؤالات مخاطب طراحی می‌کنند. اما به نظر من هنوز جای کار دارد و در این اندازه کم است.
مرتضوی در ادامه همچنین بیان می‌کند: پرداختن به موضوعات جزئی‌تر و کاربردی‌تر و عملیاتی‌تر هم از نکات مهمی است که در بحث کارشناسی چنین برنامه‌هایی باید به آن توجه شود. اگر بخواهم دقیق‌تر بگویم باید عرض کنم ما باید برنامه‌های روان‌شناسی را به کارگاه روان‌شناسی تبدیل کنیم. چون اگر چنین برنامه‌هایی کارگاهی شود، به هدف خودش نزدیک‌تر و تاثیرگذاری‌اش هم بیشتر می‌شود. این کارشناس در پاسخ به این سوال که دغدغه‌های امروز خانواده‌ها و زنان چیست تا بتوان در برنامه‌های تلویزیونی به آنها پرداخت، میگوید: مسائل اقتصادی و هوش مالی جزو دغدغه‌های اصلی مخاطبان است. همچنین ارتقای مهارت‌های فردی مثل خودآگاهی، حل مسأله، تفکر خلاق، ازدواج مؤثر و... است. به نظرم مسائلی از این دست همواره دغدغه‌های مخاطبان محسوب می‌شود و نیاز است که در برنامه‌های خانوادگی به آنها پرداخته شود تا روی کیفیت زندگی آنها تأثیر بگذارد.
عناصر لازم در برنامه‌های زن‌محور و خانواده‌محور از دید برنامه‌سازان
۱- آموزش مهارت ارتباط اعضای خانواده با هم
۲- آگاه‌سازی خانواده‌ها
۳- مقابله با باورهای غلط
۴- نمایش چهره واقعی زن و مادر ایرانی
۵- گپ و گفت با کارشناسان
۶- بالابردن اعتماد به نفس و عزت نفس در بانوان
الزامات برنامه‌های خانواده‌محور و زن‌محور از دید کارشناسان
۱- پرداختن به آسیب‌های خانواده
۲- ریشه‌یابی مشکلات
۳- ارائه راهکار مدیریت مالی
۴- افزایش شتاب رسانه برای رسیدن به نسل جدید
https://jamejamdaily.ir/Newspaper/item/187385