مستند مناظره «غیر محرمانه» در برنامه 26 شهریور ماه با حضور محمد مهدی زاهدی؛ رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فن آوری مجلس شورای اسلامی و محمود شیخ زین الدینی؛ معاون نوآوری و تجاری سازی فن آوری معاونت علمی و فن آوری ریاست جمهوری؛ موضوع ایجاد بسترهای لازم برای پرورش مخترعین و برنامه ریزی برای رصد هر چه بهتر دستاوردهای نخبگان را مورد بررسی قرار داد.

به گزارش روابط عمومی شبکه  دو، در آغاز مناظره که با پخش گزیده ای از اتاق فکر برنامه همراه بود؛ طرفین مناظره بر این باور بودند که اختراع اگر بر مبنای نیاز جامعه باشد به تجاری سازی احتیاج دارد. همچنین این نظر را که انگیزه لازم و کافی برای اختراع و نوآوری با توجه به فضای آموزشی کشور وجود ندارد را نفی کردند.

رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فن آوری مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نیازسنجی سازمان ها در یک مرکز جامع باید صورت بگیرد، اذعان داشت: با توجه به اینکه فضا و نظام آموزشی کشور ما مهارت محور، خلاقیت زا و نوآور نیست، مصوباتی چون سند تحول بنیادین آموزش و پروش و آمایش سرزمین برای تغییر این فضا تبیین شده، اما با این وجود نمی توان منکر توان علمی ما شد که در سطح دنیا مثال زدنی است.

شیخ زین الدینی نیز پیرامون این مساله که اختراعات هسته ای و نظامی فاصله قابل توجهی با نوآوری های عادی دارند، اظهار کرد: این موضوع دلایل دیگری دارد و به ایرادات نظام آموزشی برنمی گردد. نظام آموزشی باعث شده تعدادی زیادی افراد خلاق هم تربیت شوند. امروز در حوزه اپلیکیشن سازی چیزی کمتر از کشورهای دیگر نداریم. همچنین اختراعات ما در زمینه تجارت الکترونیک، بیوتکنولوژی و ... قابل توجه است.

در این بخش از بحث به تفکیک دو مقوله نخبه پروری و اختراعات اشاره شد و شیخ زین الدینی افزود: اکنون تعداد کسانی که اعلام کرده اند اختراعی دارند و آن را ثبت کرده اند زیاد است، اما روی تجاری سازی آن بحث است. مگر کسی می تواند کتمان کند که سیستم آموزشی ما در سطح دنیا یکی از نظام هایی است که بیشترین رشد را داشته اما این به این معنی نداشتن نقص در این سیستم نیست.

احمدی افزادی؛ مجری- کارشناس برنامه نیز بر این مساله صحه گذارد که با توجه به اینکه همه اختراعاتی که توسط افراد ثبت می شود ممکن است مورد نیاز کشور نباشد، اما باید انگیزه اختراع همچنان وجود داشته باشد.

معاون نوآوری و تجاری سازی فن آوری معاونت علمی و فن آوری ریاست جمهوری بیان کرد: یکی از مشکلات ما این است که فرق بین نوآور و مخترع را نمی دانیم. حوزه ما حمایت از شرکت های دانش بنیان است. نوآوری وقتی است که شما فرآیندی را تجاری سازی می کنید که ممکن است یک سیستم جدید نباشد بلکه متناسب با نیاز کشور، تغییر در یک سیستم باشد.  وقتی از تجاری سازی صحبت می کنیم با یک نفر روبرو نیستیم بنابر این نوآوران به صورت گروهی در شرکت های دانش بنیان فعالیت می کنند.

او ادامه داد: برای داشتن اختراعات خوب علاوه بر سیستم آموزشی مناسب باید نیاز بازار هم سنجیده شود.

زاهدی با اشاره به اینکه هنوز فرهنگ حمایت از مخترع در کشور ما جا نیفتاده است؛ اظهار داشت: متاسفانه صنایع ما مخترعان و نوآوران ما را باور ندارند و دانشگاه هم به سمت حوزه صنعت گام های جدی برنداشته. این مساله باعث شده مخترعان دچار سرگردانی شوند. اکثر مخترعان ما ذوق و سلیقه یا دانش شان منجر به اختراع شده بدون اینکه بازار آن را بررسی کرده باشند.

او همچنین افزود: در اقتصاد مقاومتی که با دو مولفه مهم درون زایی و برون گرایی به عنوان محورهایی مهم توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد، نکات مهمی وجود دارد. معتقدم درون زایی یعنی همین تکیه بر نخبگان خودمان و برون گرایی یعنی استفاده صحیح از منابع کشور.

زاهدی با بیان اینکه اگر اصالت را بر تجاری سازی بگذاریم اشتباه است و اگر صرفا بر اختراعات تاکید کنیم هم درست نیست؛ ادامه داد: این دو لازم و ملزوم یکدیگرند. باید بستری فراهم شود که خلاقیت و توان فردی افراد برای اختراع کردن تجاری سازی شود. در غیر این صورت وابسته شدن کشور به بیرون و سر خورده شدن جوانان را در پی دارد. ضمن اینکه باید بحث درون زایی اقتصاد مقاومتی تبدیل به یک باور همگانی شود. صنعت ما باید دانشگاه و نخبه ما را باور کند و برعکس.

این مقام مسئول در ادامه افزود: دولت و بخش خصوصی باید حمایت ها را هدایت کنند. جاهایی وجود داشته باشد که سازمان ها نیازهای خود را اعلام کنند و از طرف دیگر مخترعان به سمت تولید این اختراعات هدایت شوند.

شیخ زین الدینی نیز اظهار داشت: سعی کنیم اقتصادمان را دولتی نکنیم. دولت یا باید برای تحقیقات پایه و آموزش هزینه کند و اگر در تجاری سازی هم بخواهد هزینه کند خودمان نباید بگذاریم چون شریک مخترع می شود. سابقه نشان داده دولت بنگاه دار خوبی نیست. تنها می توان گفت در حوزه تجاری سازی ایجاد تسهیلات برای مراحل ابتدایی کار از سوی دولت پذیرفته شده است.

او ادامه داد: فعالیت اقتصادی در بستر طبیعی اقتصاد صورت می گیرد. یکی از مولفه های اقتصاد مقاومتی نیز مردمی شدن است. بنابراین دخالت کمتر دولت به نفع مخترعین است.

زاهدی اضافه کرد: بحث اجماع مخترعین و فراهم کردن بستری برای درج نیازمندی های کشور در بخش دولتی و خصوصی و ارائه این نیازها به مخترعین یکی از اتفاقاتی است که نتایج خوبی دارد. همچنین برپایی نمایشگاه هایی از اختراعات که پایش های لازم در مورد آن انجام شده و همه مسئولان سازمان ها و دستگاه های مربوط از این اختراعات دیدن کرده و ارائه سفارش دهند.

او ادامه داد: مصوبه ای هم برای محدود کردن واردات قطعات و استفاده از توان داخلی باید تصویب شود.

زاهدی در پایان عنوان کرد: مجلس، قوه قضاییه و قوه مجریه بحث های حمایتی و مصوبات در این خصوص را باید به بهترین نحو دنبال کنند. ما به عنوان مجلس مطمئن باشید هر کجا لازم باشد بستر قانونی را فراهم می کنیم زیرا به ایجاد نظام نوآوری معتقدیم.

شیخ زین الدینی هم یادآور شد: کشور ما در حوزه دانش افزایی و اختراعات شرایط خوب و آینده روشنی دارد. هم اکنون 2600 شرکت دانش بنیان تحت پوشش داریم. قواعد تجاری سازی کار گروهی و الزامات آن باید پذیرفته شود و برای تجاری سازی باید به سمت خود اتکایی برویم.

گفتنی است مستند مناظره «غیر محرمانه» به تهیه کنندگی علیرضا عاصم یوسفی و اجرای محمود احمدی افزادی با  روایت  مهدی بابایی کاری است از گروه امور اجتماعی که پنجشنبه و جمعه هر هفته ساعت 21 از شبکه دو به روی آنتن می رود و بازپخش آن جمعه ساعت 15:30 و یکشنبه ساعت 13:30 خواهد بود.