به گزارش روابط عمومی شبکه دو، در این برنامه که نسبت یک رقمی شدن عدد تورم و ملموس بودن آن در زندگی مردم با عوامل مختلف سنجیده شد، محمدرضا حاجی بابایی، رئیس کمیسیون تلفیق برنامه ششم و نماینده مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابی همدان و فامنین، مهدی کاظم نژاد؛ قائم مقام معاون بازرگانی و صنایع وزارت جهاد کشاورزی و علی دینی ترکمانی؛ عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی حضور داشتند.
محمود احمدی افزادی در ابتدای برنامه با بیان اینکه تک رقمی شدن نرخ تورم را امسال جشن گرفتیم اما در همان حال دو رقمی هایی وجود دارند که اوضاع را نابسامان می کنند، مطرح کرد: آیا دو نوع تورم داریم، یکی محسوس و دیگری نامحسوس؟
مهدی کاظم نژاد با اشاره به اینکه به عنوان فردی که مسئولیتی در دولت دارم عرض می کنم که تورم چیزی نیست که یک دستگاه بپذیرد و با یک دستور شکل بگیرد، ادامه داد: تورم پدیده ای است که بر اساس رفتار عمومی در عرضه و تقاضا در اقتصاد رخ می دهد و به سمت پایداری یا ناپایداری پیش می رود. اما پیرامون اینکه چرا کاهش تورم محسوس نیست باید گفت قیمت ها نسبت به گذشته کاهش نداشته اما شتاب افزایش قیمت ها و تورم گرفته شده و درصد افزایش قیمت ها کمتر شده است.
وی افزود: آمارهای مراجع رسمی از جمله بانک مرکزی نشان می دهد از سال 92 به بعد درصد تغییرات قیمت خوراکی ها نسبت به قیمت های کل که شاخص تورم محسوب می شود، کمتر بوده است که نشان از کنترل بازار و افزایش قدرت خرید مردم دارد.
محمد رضا حاجی بابایی نیز اظهار داشت: تورم مولفه های گوناگون دارد. تعریف تورم در جامعه با آنچه در بانک مرکزی بحث می شود متفاوت است. تورم در دولت و بانک مرکزی به صورت میانگین سنجیده می شود. در بحث تورم 360 مولفه توسط بانک مرکزی جمع زده می شود تا به یک عدد برسد. از این تعداد 27 درصدش مربوط به ساختمان است. بنابراین آنچه به صورت ملموس در جامعه وجود دارد ممکن است با این میانگین متفاوت باشد.
کاظم نژاد توضیح داد: در محاسبه تورم یک میانگین ساده نمی گیریم و در این میان ضریب اهمیت کالاها متفاوت است. مثلا ضریب اهمیت گوشت 12/6 است که توسط بانک مرکزی ارائه می شود.
علی دینی ترکمانی در این قسمت از مناظره اذعان داشت: اشکال شاخص هایی که در سطح میانگین ارائه می شود این است که اطلاعات غلطی منتقل می کنند. این شاخص ها باید تجزیه شوند به عنوان مثال ما 10 گروه هزینه ای داریم. درباره ضریب اهمیتی هم که به آن اشاره شد باید گفت به همین ترتیب برای کسانی که هزینه های غیر خوارکی شان شامل مسکن بالاست، ضریب اهمیت ساختمان بسیار زیاد می شود. بنابراین در سطح کلان این کاهش تورم صدق می کند اما وقتی به تفکیک گروه های درآمدی و هزینه ای در مورد آن بحث کنیم ممکن است صادق نباشد.
او ادامه داد: اما در پاسخ به اینکه چرا با وجود پایین آمدن تورم، قیمت ها افزایش می یابد؟ باید گفت تورم یک ماشین در حرکت است و تنها سرعت افزایش قیمت ها کاهش می یابد. در صورتی قیمت ها کاهش می یابد که رشد تورم منفی شود.
کاظم نژاد با بیان اینکه از نظر من در مجموع وضعیت شتاب قیمتی کالاهای اساسی مخصوصا در این بازه زمانی کاهش داشته، افزود: ضمن اینکه مثلا تقاضا برای برنج بومی افزایش داشته که قیمت آن را بالا می برد بنابراین با این افزایش میزان تقاضا امیدوارم قدرت خرید مردم بالا رفته باشد.
دینی ترکمانی یادآور شد: در بحث تورم اینکه عدد آن تک رقمی شده اغراق نیست اما باید یک سری نکات فنی را لحاظ کرد مثل کیفیت و کمیت کالاها اما اگر فرض را بر این بگذاریم که اطلاعات و محاسبات صورت گرفته توسط مرکز آمار و بانک مرکزی دقیق است نکته مهم این است که تصویری از وضعیت رفاهی اقشار مختلف به ما نمی دهد. مثلا وقتی یک گروه غذایی مثل غلات و نان افزایش قیمت پیدا می کند دیگر ضریب اهمیتش برای قشری که قوت غالب آن از این دسته غذایی تامین می شود؛ 5 درصد نیست و اینجاست که کاهش قدرت خرید خود را نشان می دهد.
کاظم نژاد توضیح داد: در هیچ کجای دنیا تورم برای یک گروه خاص محاسبه نشده و به صورت عام حساب می شود. بنابراین وقتی مثلا محصولی مثل برنج گران می شود شروع به توزیع برنج با قیمت پایین تر برای اقشار آسیب پذیر می کنیم. وقتی یک عدد می دهیم با یک شاخصی محاسبه شده است.
حاجی بابایی اظهار داشت: بانک مرکزی چه در این دولت و چه در دولت های قبل برای تعیین شاخص ها و آمارها معیاری دارد. اما در تحلیل آمارها که مثلا 300 مورد بوده و شده 360 مورد برای بالا یا پایین بردن تورم نبوده بلکه به نسبت حرکت در زمان نیازهایی به جوامع انسانی افزوده
می شود و وارد این لیست می شوند.
او ادامه داد: بحث تورم در جامعه مانند یک درد اجتماعی است. در قالب یک مثال می توان گفت این بیماری مثل یک ضایعه همچون فشار خون است که با دارو کنترل می شود. اما گاهی اقتصاد دچار رکود می شود یعنی این فرد به حالت کما فرو رفته است.
حاجی بابایی با بیان اینکه وقتی 27 درصد ساختمان سازی را از اقتصاد بیرون کشیده اید یعنی بانک هایی که بیشترین پول خود را به این عرصه تزریق می کردند و سود سرشاری می بردند به یک باره حذف شده اند، توضیح داد: بانک ها برای جبران این اتفاق نرخ سود را بالا می برند با این کار بین سود سپرده و سود تسهیلات فاصله بزرگی ایجاد می شود و جامعه به جای رفتن به سمت تولید، سپرده گذاری می کند.
حاجی بابایی افزود: در چنین وضعیتی نه تورمی و نه فشار خونی به وجود می آید در حقیقت در این حالت مریض به کما رفته است. در بحث تورم دو مساله را باید مورد توجه قرار دهیم یکی اینکه آمار ارائه شده در خصوص تورم 8/9 است که باید به آن اعتماد کرد. همچنین در جامعه قیمت اقلام مختلف نسبت به هم تغییر می کنند و غیر قابل اجتناب است. اما وقتی ناگزیر قیمت ها بنا بر برخی الزامات جهانی بالا می رود باید برای اقشار آسیب پذیر راهکارهایی حمایتی تعریف شود که اسمش را می گذاریم یارانه اما اینکه این حمایت در درازمدت جواب می دهد در اقتصاد چنین چیزی را کسی توصیه نمی کند.
دینی ترکمانی با بیان اینکه اصل داستان، توزیع ثروت و درآمد در جامعه است، افزود: توزیع درآمد اگر عادلانه باشد و سهم مواد خوراکی در سبد اقشار مختلف جامعه 50، 60 درصد نباشد و مثل گروه های درآمدی بالا 15 درصد باشد، با افزایش قیمت ها فشار کمتری را متحمل می شوند. بنابراین در صحبت از تورم باید این مساله را هم در نظر داشت.
او در ادامه افزود: نسبت 10 درصد گروه درآمدی بالای جامعه به 10 درصد پایینی 24 درصد است اما واقع بینانه رقمی بالاتر است، این نسبت در کشورهای اسکاندیناوی 5 درصد است. یعنی کارگر در کشور سوئد امکانات زندگی در حد یک صاحب سرمایه دارد و تفاوت در کیفیت آن است.
کاظم نژاد بیان کرد: وقتی کشور در شرایط رکود تورمی به سر برد باید دولت تصمیم بگیرد یکی را در بازه ای کوتاه مدت فدای دیگری کند و بر این اساس تصمیم گرفته شد؛ تورم کنترل شود هر چند با شاخص های مورد نظر رکود هم شرایط بهتری دارد.
او ادامه داد: رشد اقتصادی حوزه بخش کشاورزی که سال قبل حول و حوش 5/4 بوده امسال به 5 همچنین علی رغم وجود رکود یکی از رویکردهایمان بهبود تراز تجاری بوده است. کالاهای ما باید صادر می شد که از منهای هشت میلیارد دلار در سال 92 به منهای سه میلیارد دلار در سال 94 رسیده که این مساله به معنای بهبود تراز تجاری است هر چند شاید خیلی ملموس نباشد.
وی با بیان اینکه در خصوص عملکرد ستاد تنظیم بازار هم باید گفت یکی از کارهای ما این است که بازار را در کالاهای اساسی پایش می کنیم، توضیح داد: مثلا در ماه رمضان در طرحی به نام «ضیافت» کالاهای اساسی مثل برنج و شکر و یا مرغ را توزیع می کنیم چون ذخایر ما در این خصوص قابل اعتماد است.
دینی ترکمانی در جمع بندی نهایی اظهار داشت: درگیر یک سری مشکلات ساختاری هستیم که محصول یک دوره نیست. فرآیند انباشت سرمایه یا سرمایه گذاری در اقتصاد ایران بسیار ضعیف است و در تولید کالا و خدمات دارای مزیت رقابتی خوبی نیستیم که باعث ایجاد فشارهای تورمی می شود. در این مسیر برای کنترل تورم باید از سیاست های انقباضی استفاده کنیم. این اتفاق باعث افزایش رکود می شود و این خود بیکاری را به همراه دارد و اگر اساسا حتی تورم هم وجود نداشته باشد چون اقشار جامعه جریان درآمدی ندارند نمی توانند معیشت خود را تامین کنند. این ها قطعاتی از یک پازل کلی به نام بحران توسعه است که باید آرزو کنیم روزی حل شود.
کاظم نژاد نیز افزود: افزایش بهره وری آب جزو استراتژی های ماست و توسعه کشت گلخانه ای و استفاده از مکانیزم فراسرزمینی از جمله عملکردهای ما در این زمینه بوده است. نمود همه بحث های ما در زمینه اقتصاد در بازار نمایان می شود. متاسفانه نهادهای خصوصی مناسبی برای واگذاری انتقال وظیفه بازار به بخش خصوصی نداریم. باید در این زمینه تلاش شود که برای مدیریت بازار، بخش خصوصی نیز همکاری کند.
حاجی بابایی هم اظهار داشت: در کشور ما دو نوع بحث در مسائل اقتصادی مطرح می شود که یکی به رشد اقتصادی اشاره دارد و دیگری نگاهی است که قائل به پیشرفت همراه با عدالت است. به نظرم باید همه قیمت ها را واقعی کنیم اما در جامعه اعلام کنیم که اقشاری وجود دارند که با این قیمت ها در گذران زندگی دچار مشکل می شوند. بنابراین برای این گروه با استراتژی هایی حمایت هایی تعریف شود تا زمانی که هیچ قشری نیاز به کمک نداشته باشد.
گفتنی است مستند مناظره «غیر محرمانه» به تهیه کنندگی علیرضا عاصم یوسفی و اجرای محمود احمدی افزادی با روایت مهدی بابایی کاریست از
گروه اجتماعی فرهنگی که پنجشنبه و جمعه هر هفته ساعت 21 از شبکه دو به روی آنتن می رود و بازپخش آن شنبه ساعت 13:30 خواهد بود.